Kremlin-Külliye arasında ‘Hовая дверьÂ’(*)

Nedret Ersanel - Yeni Åžafak

Tırnaknak içinde, “bir NATO generali” olarak, Genelkurmay BaÅŸkanıHulusi Akar'ın Rusya ile iliÅŸkilerin düzeltilmesi noktasındaki rolü ile 15 Temmuz'da muhatap olduÄŸu muamele arasında iliÅŸkiyi görmemiz gerekiyor…

Rusya ile Türkiye arasındaki krizin nasıl aşıldığına iliÅŸkin öykünün tam da ErdoÄŸan-Putin zirvesi gününde basına ve muhtemelen iki ülke onayıyla sızdırılmasını da aynı cepte tutabiliriz. ('Mektup operasyonu', 09/08, Hürriyet. Esasen iki ülkenin arasını bulanlar ilginç. Bir yandan ÅŸaşırtıyor bir yandan da 1999-Öcalan operasyonundan hareketle“süreklilik” iÅŸaret ediyor.)

KuÅŸkusuz, manidar ifadelerden biri olarak dün BaÅŸbakan Yıldırım'ın TBMM'deki grup toplantısında zikrettiÄŸi, “Türkiye'nin önünde açılan Ã§ok daha büyük kapılar var. CumhurbaÅŸkanımız Rusya'da kapsamlı görüşmeler yapacak” cümlelerini de stratejik kapsama alanına eklemeliyiz...

***

Saint Petersburg zirvesi Batı dünyasının kritik tüm baÅŸkentleri tarafından dikkatle izlendi. Ankara ve Moskova'nın mutabık kaldığı geniÅŸ çaplı ekonomik iliÅŸkiler, enerji yatırımlarından turizme kadar herkesin bilgisi dahilinde. Bunlar çok çok önemli ama asıl iÅŸ, iki ülke arasındaki “stratejik iliÅŸkilerin” boyu(tu)nun nereye kadar uzayacağınoktasında...

Bir, Suriye konusunun toplantının resmi akışından farklı oturumda ve CumhurbaÅŸkanı'nın ifadesiyle, “ayrıca ve çok çok dar katılımla” masaya yatırılması dahi dikkat çekicidir.

Ä°ki ülke uçak krizi öncesinde Suriye'de mutabakata en yakın oldukları dönemdeydiler! Malûm uçak krizinden sonra atıl hale gelen bu anlaÅŸma ÅŸimdi uyandırılıyor. Bilinmesi gereken ÅŸu, bu ABD'nin planlarına uygun deÄŸil. Suriye konusunda bir çözümün bulunması bölgesel dengeleri tamamen deÄŸiÅŸtirme potansiyeline sahip.

Ä°ki, Rusya, Türkiye'ye Avrasya'da yeni bir perspektif sunabilir! Ukrayna ve Kırım da dahildir. Kazakistan CumhurbaÅŸkanı Nursultan Nazarbayev'in 5 AÄŸustos tarihli Ankara ziyaretinde, “Türkiye'nin ve ErdoÄŸan'ın Åžanghay Ä°ÅŸbirliÄŸi TeÅŸkilatı içerisinde olmasını destekliyoruz” cümlesi budur. Åžimdi Özbekistan'la da iliÅŸkilerin toparlanması yoluna bakılıyor.

***

Üç, Askeri yakınlaşmalar...

Batı-Rusya iliÅŸkileri Ukrayna krizi nedeniyle kesildiÄŸinden bu yana askeri hava koridorlarını/yollarını birbirlerine bildirmiyor taraflar. Aradan geçen zaman içinde 'büyük savaÅŸ' riski taşıyan “tehlikeli temaslar” oldu.

Batı'da bu birliği/tutumu sadece İsrail deldi. (Detaylarına gerek yok. Meraklısı için; 'İsrail uçakları Şam'ı vurdu', 05/08 ve tersi, 'Rus İHA'sı İsrail semalarında', 08/05, Dünya Bülteni.)

Åžimdi Türkiye ve Rusya da bu birlikteliÄŸi baÅŸta Karadeniz'de ardından Suriye'de saÄŸlayabilir. ('Ä°zvestiya: Rusya, Türkiye'ye askeri anlaÅŸma önerecek', 08/08, Sputnik.) Anılan haberde yer alan, “Türk pilotlara Ruslarla nasıl çalışacakları öğretilecek” cümlesini de dikkat çekici bulabilirsiniz.

Karadeniz, NATO/ABD kadar Rusya için de hayati önem taşıyor. ('These Little Russian Corvettes Will Turn the Black Sea Into a Fortress', 07/08, Sputnik.) Zirvede bu konuya bakılması ama basın toplantısında zikredilmemesi, meselenin Batı'nın gözleri önünde ve rahatsızlık verecek biçimde kamuoyu önüne getirmek yerine, “iç deniz” derinliÄŸinde halledildiÄŸini gösteriyor. Türkiye'nin tutumu Rusya ile aynıdır.

Kremlin-Külliye dengelerinin ürettiği bir zamanlama da, yine dün Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in, Suriye hükümeti ile imzalanan ve Rusya Hava-Uzay Birlikleri'ne bağlı grupların Suriye'de konuşlandırılmasını öngören anlaşmayı Duma'ya sunmasıdır. Elbette manidardır ve Washington bunu da not etmemesi düşünülemez.

***

Nihayet... Rusya'yla yakın ilişkilerin zamanlama çizelgesine, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'nin daha iki gün önce Bakü'de bir araya gelmelerini de katmalıyız.

Evet, Ermenistan-Azerbaycan çatışması ve DaÄŸlık KarabaÄŸ sorunu bu ve Saint Petersburg buluÅŸmanın ortak gündemidir ama aynı zamanda Orta Asya ve Suriye de öyle.. Hatta “Ä°pek Yolu” da!

Hatta hatta, 'Uluslararası Kuzey-Güney Ulaştırma Koridoru' (NSTC)'de.. Ki, Süveyş'e alternatiftir!

Bakü toplantısı üç değil dört ülkelidir, öyle okunur.

***

Türkiye'nin Batı'dan kopması, “eksen kayması”, NATO'dan çıkması veya “atılması” türünden spekülasyonlar gerçekçi bulunmuyor.

Ancak ÅŸu da bir sorudur; Batı Türkiye'yi istiyor mu? Ä°stek, talep veya planları var mı? Ya da daha sert soralım; ABD ve Avrupa BirliÄŸi, Türkiye'yi Türkiye olarak kabul edecek mi?

Rusya'da daha toplantı sürerken Danimarka'dan duyulan, “Türkiye kırmızı çizgileri aÅŸtı, AB üyelik müzakerelerini sonlandırmalı” açıklamaları ve sayısız benzeri Türk kamuoyunu sıktı. Danimarka önemsiz ama sinek de öyle ve mide bulandırıyor.

Elbette Ruslar Türkiye'nin Batı'dan, özellikle NATO'dan kopması yönünde temennilere sahip olabilirler. Ama ÅŸu haliyle de, yani sadece askeri alanda dahil kimi NATO ayrıcalıklarının Rusya ile de hayata geçirilmesi olasılığı büyük ve yeni bir kapıdır. Zaten ABD ve AB de durumu öyle anlıyor.

(*) 'Yeni Kapı'